Karakteren ...

... eller vurderinga gitt av læraren skal fortelje i kva grad eleven har nådd kompetansemåla i lærplanen. Læraren skal legge til rette for at eleven skal få vist kompetansen sin. Men eleven må sjølv sørge for å delta i undervisninga slik at læraren får grunnlag for si vurdering. Utfordringa for mange lærarar (etter mi erfaring særleg dei med lang fartstid) er å halde seg strengt til kompetansemåla når dei vurderar. Mange ønskjer å ta med iver og aktiv deltaking i timane som kriterium ved fastsetting av karakter.
Eg kjenner ikkje til fag der opprekking av handa i timane er eitt av kompetansemåla. I den grad aktivitet og høg frammøteprosent skal telje med i vurderinga må dette skje som ei følgje av at dette har auka kompetansen til eleven. Deltakinga i seg sjølv skal ikkje premierast. Om eleven skal vidare i skulesystemet eller inn i arbeidslivet er det kompetansen i faget som er viktig. Iver og interesse, eller mangel på dette, kjem til uttrykk gjennom karakteren i orden og/eller åtferd.
På meg kan et virke som om nokre lærarar vert skuffa og vonbroten om ein elev har oppnådd kompetanse på ein annan arena enn i klasserommet. Dersom ein elev syner liten deltaking i timane, men likevel klarar å overtyde meg om høg kompetanse i faget har han rett og krav på ein høg karakter. Kvar, på kva måte, når, av kven og korleis eleven har oppnådd kompetansen er ikkje noko læreplanmål og skal ikkje påverke karakteren i faget. Om eleven gjennom sin aktivitet og åtferd påverkar læringsmiljøet i klassa på ein negativ måte kan dette kome til uttrykk gjennom nedsett karakter i orden og åtferd.
Nokre lærarar vil hevde at dei må kunne setje ned fagkarakteren til ein elev som stadig nyttar PC-en til ikkje faglege ting (t.d. spel og Facebook). Dei må i alle fall kunne truge med dette. Høyrer du til blant desse lærarane får du berre hugse på at dette er ein tom trussel. Dette har ikkje noko med faget å gjera. Du får heller vedgå at undervisninga di er kjedeleg og kanskje treng ei fornying. Om karakteren vert lågare enn den kunne ha vore må dette vera ei følgje av at kompetansen ikkje er høgare. Årsaka til dette kan vera dårleg innsats i timane. Men det er den reelle kompetansen og ikkje årsaka til kompetansen me skal vurdere.
Mange flinke elevar slit med å halde oppe motivasjonen i timane fordi dei ikkje får utfordringar. Når desse må finne på eigenaktivitet for å fylle skuledagen kan dei lett dra med seg mindre flinke elvar inn i internettverda. Som lærarar må me ikkje gløyme desse elevane. Kanskje me kan nytte dei til noko positivt ved å dra dei aktivt med i opplæringa av medelevar. Skal du lære bort eller forklare noko må du kjenne stoffet godt. På den viset vil alle kunne auke sin kompetanse.

Me er late. Det enklaste er å følgje same opplegget eg har brukt tidlegare. Dette gir lite planlegging og meir tid til andre gjeremål. Ta utfordringa: Forny undervisninga di. Truleg vil dette gi ein betre kvardag både for elevar og lærarar.

Arbeidsmiljøet ...

... slik lærarar og andre tilsette opplever det vil påverke det meste som skjer ved ei skule. Der dei tilsette trivst med arbeidsoppgåvene sine og samværet med kollegaer vil det bli ei positiv atmosfære som smittar over på elevane. På same måte vil ei negativt atmosfære påverke elevane.


Ein arbeidsplass kan gjerne vera hektisk, men ikkje kaotisk. Leiarane skal leie, men på ein naturleg måte slik at det ikkje vert oppfatta som unødvendig og overdriven bruk av makt. Dette gjeld på alle nivå, frå rektor til læraren i klasserommet, reinhaldarar, vaktmeistarar, kantinepersonale, bibliotekar, kontorpersonale og andre. Alle har me ansvar på våre område og kan (bør, skal) rettleie andre i korleis me ynskjer å ha det.

Som arbeidstakarar bør me vera stolte over arbeidsplassen vår og det arbeidet me gjer. Dersom me ikkje er dette bør me setje oss ned og tenkje godt gjennom om me er der me bør vera. Vil det vera betre med skifte av beite? Alternativet til å sjå seg om etter nytt beite er - - -

- - - å stille nokre spørsmål:

Kva er eg ikkje nøgd med?
Er det rammer og vilkår, utanfor det skula kan avgjere, som gjer meg misnøgd?
Kva kan EG gjera for å få det betre på arbeidsplassen min?
Er eg villig til å gjera dette?
Gjer eg ein god nok jobb sjølv om eg ikkje trivst?
Påverkar mi misnøye andre på arbeidsplassen?

Det kan vera mange og samansette grunnar til at ein ikkje trivst på arbeidsplassen. Å finne alternative arbeidsgjevarar kan vera vanskeleg , særleg utover i distrikta. Eit minimumskrav leiarar og kollegaer bør kunne stille er at alle gjer sitt beste for at arbeidsmiljøet skal vera godt. Misnøye skal ikkje sopast under teppet, men den treng heller ikkje virvlast rundt som ei støvsky. Ta opp misnøya der dette er naturleg, men ikkje la dette verte eit altoverskyggande tema i alt samvær med kollegaer. Dette kan føre til at andre vel å bytte arbeidsplass.

Læraren si haldning til skula som arbeidsplass, institusjon og oppgåve vil påverke elevane. Eksempelets makt er mykje sterkare enn teorien. Elevane vil ta etter vår væremåte i ord og gjerning. Har me ei slett haldning kan dette i neste omgang føre til at elevane får dårlegare måloppnåing enn dei har føresetnader for og kanskje sluttar dei før opplæringa er ferdig.

Dette endar med:

Bør EG slutte? Kan EG fortsette?

Lukke til med avgjerda.

Ål vidaregåande skole

hadde rekordlågt tal på elevar som braut av opplæringa skuleåret 2009-10. 7 elevar, dvs under 3%, slutta i løpet av skuleåret. Det er sikkert mange grunnar til at det var så få, men eg vil peike på nokre element eg trur er viktige.
Læringstrykk, rammer og god stemning er sentrale element.
Kor mange har deltatt på møte der du sit og lurar på om dette er rett tidbruk? Er det læring eller noko anna viktig som gjer at eg bør vera her? Korleis føler elevnae det dersom skuledagen vert utan læringstrykk? Kva er meininga med å vera på skula dersom det ikkje skjer noko ut over det å vera saman med venner? Læraren må syne kven som er leiar i klasserommet og legge til rette for effektiv læring. Me må syne at me stiller krav til elevane og ventar at dei yt etter evne.
Dei fleste ungdomane ynskjer klare rammer og set pris på at det vert stilt krav og forventningar til dei. Ved å nytte læreplanen, i klare ordelag forklare kva som skal til for å oppnå ulike karakterar og gjennom samtaler med eleven gjere det klart kva mål me meiner er realistisk målsetning, vil våre forventningar bli klarlagt.
Parallelt med at me gjer det klart at me ventar innsats må me skape eit godt klassemiljø. Læring er enklast når me har det triveleg. Ei lett og god tone mellom elevane og mellom elevar og lærar gjer skuledagen lettare. Eit godt læringsmiljø har som kjenneteikn at det er lov å lære. Den flinke eleven vert ikkje sett ned på som ein som gjer alt for å tilfredsstille læraren. Dette saman med godt sosialt miljø gir eit godt klassemiljø der både elevar og lærarar ser fram til ein ny dag.

Papirlaus skuledag

Er dette ønskeleg og mogeleg? Det kjem nok litt an på kva ein legg i papirlaust. Kva skal me med papirutgåva? Kvar er papiret når eg treng det? I ein eller annan papirhaug, i ein perm eller som ein krøll i botnen av PC-sekken? Er den i sekken er det nok i nærleiken når eg treng det elles er det mest truleg ein annan stad enn eg. PC-en er sjeldan langt borte når eg skal gjera skulearbeid. Den digitale versjonen er dermed der eg er, når eg treng innhaldet.
Skulekvardagen kan delast i to. Det eg kan gjera noko med og det andre avgjer.
Administrasjonen krev at eg signerar min elektronisk produserte reiserekning med BLÅ penn. Dette krev utskrift. Permisjonssøknad og vikartimeliste må skrivast på skjema i papirutgåve. Dette skuleåret har eg fått mest papir som student på høgskulekurs og møtedeltakar på ulike samlingar i skuleregi (inkl superbrukarsamling for dataprogram).

Kva så med det eg avgjer sjølv? Her er det ikkje mykje papir, men noko kan det reduserast endå. Dei fleste prøvene har eg levert ut i papir og fått inn att til retting på papir. Kvifor det? Det var mykje enklare å rette prøva der eg ikkje trong tyde skrift, men kunne konsentrere meg om innhaldet. Dette må eg gjere meir. Men får dei prøva via PC-en har dei jo tilgang til notat og andre hjelpemiddel. Ja vel, kva så? Det er heilt OK. Det har eg i min arbeidskvardag også, anten det er som lærar eller næringsdrivande. Men det vert lite gjort ein arbeidsdag der alt må finnast fram blant notat og internettoppslag. Har elevane tilgang til alle hjelpemiddel må oppgåvene lagast etter det. Dette kan gjerast ved at oppgåvemengda er så stor at det må arbeidast effektivt for å bli ferdig eller at oppgåvene krev tekst med eigne ord og refleksjonar for å få rett svar.


Kan eg så si at neste skuleår vil bli heilt papirlaust frå mi side? Den er det nesten i dag. Om me ser vekk frå dei skriftlege prøvene har eg dei siste par åra vore sterkt skeptisk, og lite villig til, å ta i mot elevarbeid i papirform. Det meste er produsert elektronisk og då kan det leverast til meg elektronisk. Nokre elevar likar å teikne på papir framfor å nytte PC, særleg i starten på skuleåret. Dette skal dei få lov til, men dei vil bli oppmoda om å nytte PC-en etterkvart.
I eitt fag skal elevane få levere på papir. Matematikk vert mykje leiting etter rette formelmalar om rekninga skal skje ved hjelp av PC. Unntaket er oppgåver knytt til bruk av rekneark. Det eg har å formidle til elevane kan vera elektronisk, men elevane skal få bruke papir og blyant. Dei har ikkje vont av litt trening i handskrift og noko papir skal eg vel klare å halde orden på.


Eg hatar å få papir så kvifor skal eg dele ut papir til andre? Skuleåret 2010/11 vil eg avgrense papirbruken meir enn i dag. Å kutte ut alt papir trur eg verken er nødvendig eller ønskeleg.

Bør fleire lærarar ...

... digitaliserast? Korleis kan det skje? På fyrste spørsmålat svarar eg klart ja, men på det andre er svaret meir uklart. Elevar med kvar sin PC i klasserommet og lærarar som deltakarar i sosiale medium er neppe dei avgjerande faktorane for at alle elevar skal lukkast med skulegangen.
For læraren kan bruken av sosiale medium vera ei kjelde til inspirasjon og tips om programvare, filmar og anna kan gi ny giv i undervisninga. Ein utvikla delingskultur vil kunne gjere arbeidsdagen enklare og gi meir tid til elevane enn til for- og etterarbeid.
For elevane vil det gi nye utfordringar og ei meir variert opplæring. Det vert vansklegare å spå kva neste time vil bringe. Kanskje kan stoffet presenterast på ulike måtar slik at fleire kan lære på "sin" måte. Delar av opplæringa kan kanskje skje i miljø der elevane er kjent frå før. Der dei føler seg trygge.

Skal digitaliseringa av lærarane lukkast trur eg følgjande moment må tilfredsstillast:
* gode døme må syne at dette er noko som gir gevinst i det aktuelle faget. Læraren må få meir tid til elevane og fleire elevar må lukkast ved å fullføre eller få betre karakter.
* læraren må oppleve ein gevinst i form av betre tid og/eller at undervisninga er god og gir resultat.
* terskelen for å ta dette i bruk må vera så låg som mogeleg.

PC-en er dårleg egna som skrutrekker, fil og hamar, men kan kanskje brukast til andre ting. Planlegging og dokumentasjon er aktuelle emne, men vil PC-bruk gi eit betre resultat? Eg trur me treng faglærarar som ynskjer å leite og prøve seg fram til gode døme. Men her går det tid og då kjem ein fort til prioriteringar. Skal eg "forske" i databruk til arbeidet mitt eller drive med hobbyen eg har kjær eller være saman med familien?

Brukarterskelen vert viktig. Kan eg ta dette i bruk utan å bruke lang tid på å lære bruken, aukar sjansen for å prøve det i faget. For mange vil språket vera ei barriere. Det som er på norsk vil ha ein stor fordel. Sjølve bruken bør vera mest mogeleg sjølvforklarande og logisk. Mange "klikk" for å kome fram til rett stad vert som eit rebusløp der mange går seg bort undervegs. Då vert det enklare å fortsette på gamlemåten.

Ein annan faktor med sosiale medium er at lærarane bør vera kjent i dei miljøa elevane ferdast. Då vert det enklare å forstå mykje av åtferda til ungdomane. Kanskje dette kan gjera PC-en i klasserommet mindre skremmande? Kanskje iveren etter kontroll og stenging vert mindre med auka kjennskap?
Mitt mareritt er ikkje at elevane skal finne ting på nettet som IKKJE vedkjem faget, men at dei skal bli stengt ute frå informasjonen dei treng for å lære faget. Finn elevane ein måte å lære faget på gjennom bruken av PC er dette positivt. Kva digitale verktøy som vert nytta er av mindre interesse (bortsett frå at eg kanskje kan gi dette som tips til andre elevar). Så får eg ta utfordringa ved å lage undervisningsopplegg og oppgåver som gir liten lyst og tid til å ferdast på nettstader eg helst ser elevane held seg vekk frå i timane.

Mobbeboka ...

... Fordi jeg fortjener det? av Kristin Oudmayer set tankane i sving når det gjeld mobbing i skula. Det vert mange spørsmål og få svar. Det som sit att etter å ha lest historiene til dei som vert mobba er at mange har dårleg sjølvbilete og skil seg ut frå mengda på ein eller annan måte.

• Kvar går grensa mellom vennskapleg erting (det å høyre til og bli sett) og mobbing?
• Kva meiner den som gjer eller seier noko og korleis vert dette oppfatta av dei som ser og høyrer?
• Er det frykta for det ukjente som gjer at nokon mobbar?
• Kan skula gjere noko for å styrke sjølvbiletet?
• Korleis kan me få elevane til å tenkje over handlingane sine før dei gjer eller seier noko som kan såre?
• Korleis kommenterar me som lærarar elevane sine spørsmål og oppgåvesvar?
• Forstår elevane ironi?
• Om eleven eg snakkar til forstår at kommentaren ikkje er vondt meint, men er meint å skulle illustrere poenget på ein litt artig måte. Korleis vert dette oppfatta av medelevane?
• Er all skuld hjå mobbaren?
• Er det berre mobbaren som skal tilpasse seg?
• Bør og kan mobbeofferet gjere noko for å kome mobbaren i møte?

 

Nokon kvar bør kanskje tenkje over korleis me oppfører oss i kvardagen. Merksemd rundt mogeleg mobbing bør vera der heile tida. Kampanjar er ikkje alltid det rette. Vert fokuset for sterkt kan nokre gå lei og nærast la seg provosere til å staret mobbing. Kanskje som uskuldig moro i fyrste omgang, men så er det dette med å stoppe i tide. Det kan vera vanskeleg.
Har me med oss overnemnte spørsmål, og kanskje nokre til, i kvardagen, vert det kanskje enklare å oppdage at ikkje alt er som det bør vera. Erfaring tilseier at problem er enklast å løyse medan dei er små.

Er PC ...

... og bruk av sosiale media redningen i vidaregåande skule? Nei, det har eg ingen tru på. Det har siste tida vorte sagt og skrive mykje om fråfall i vidaregåande opplæring. Elevane sluttar før dei får studie- eller yrkekompetanse. Kvifor er det slik?
Då eg gjekk ut av grunnskula etter 9. klasse var det fleire av mine jamnaldringar som byrja i lønna arbeid. Nokre reiste til sjøs medan andre havna i bygge- og anleggsbransjen. Det dei oppnådde med dette var å få eit avbrekk frå skuledagen. Dei aller fleste kom tilbake på skulebenken og fekk seg ei utdanningen etter nokre år. I dag er dette ei lite brukt løysing for dei skuletrøytte. Restriksjonar i arbeidsmarknaden i høve til alder og opplæring gjer at det er færre arbeidsplassar å velge i. Dessutan vert det venta at alle skal ta vidaregåande opplæring.
Kva fører dette til? Mange skuletrøytte vel det programfaget dei har minst motførestillingar til. Motivasjonen til å gjennomføre opplæringa er minimal. Dette gir lett uro i klassane og dårleg læringsmiljø. Lærarane slit med å få elevane til å arbeide med fagstoffet for å tilegne seg kompetanse.

Alle lærer me på ulikt vis. Kanskje det å forlate det tradisjonelle og flytte opplæringa inn på arena der elevane er og føler seg heime kan bidra til at fleire finn seg til rette. Her er det ikkje snakk om enten eller, men heller både og. Sjølv er eg heldig og har flinke og motiverte elevar. Det dei etterlyser er ei variert opplæring. Det må vera litt forskjell frå time til time. Dette trur eg gjeld den skuletrøytte eleven også.

Ta digitale verkty og sosiale media i bruk der dette vil vera ein naturleg og utviklande del av opplæringa. Skal eg som lærar kunne gjera dette må eg kjenne verktyet og arenaane sjølv. Korleis kan eg, på eit fornuftig grunnlag, velge bort Facebook og Twitter dersom eg ikkje veit kva det er? Har eg kunnskap nok om MSN ved å lese om det i nettaviser?
Kva skal til for at ein lærar skal kunne hevde at Facebook, Twitter, MSN, SMS, simuleringsprogram etc ikkje kan nyttast i si klasse? Jo, læraren må kjenne tenestane og verktya. Dei må prøvast over tid. Og så må me dele idear og tankar rundt bruken.

Nettverket

... er stengt slik at det ikkje er mogeleg å nytte nettstader som Facebook og Twitter. Elevar, og tilsette, sin bruk av sosiale medier i skule- og arbeidstid tek for mykje tid. Effektiviteten går ned og minkar læringa. Dette er utsegner me høyrer og les om stadig oftare. Er det noko meir enn ein påstand?


Om ein elev "forlet" klasserommet og går inn i sin eiga draumeverd nokre sekund, kan me styre dette? Om eleven ved sida av oppdaterar profilen sin på Facebook på halve tida, skal me kunne styre dette? Kva er skilnaden i læring den tida dei var "ute" av klasserommet?

Eg ser ingen skilnad. Elevane mine kan sjekke Facebook og chatte når dei har behov for nokre sekundar med avkopling. Men dei får ikkje lov til å sjå film eller spele. Dette fordi dei då vert borte meir enn nokre sekund. Med litt trening kan ein snart danne seg eit bilete av kva som opptek elevane på eigen og andres skjerm.

Kvifor er mange så redde for Facebook, MSN og Twitter? Eg trur dette er døme på frykta mange har for det ukjente. Etterkvart som eg sjølv har vorte kjent med sosiale media og andre digitale verkty har dei vorte lettare å akseptere. Det er også enklare å vurdere om dei inneheld moment eg kan gjera meg nytte av i undervisninga.

Lærarane ...

... sin kompetanse i bruk av data er, naturleg nok, svært varierande. Nokre nyttar mykje tid med PC-en medan andre tastar det dei må og ikkje meir. PC vert nytta som hjelpemiddel i ulik grad i ulike yrke. Som lærar i yrkesfag har eg tre hovudvegar inn mot bruken av PC.

Den eine vegen er av administrativ art og gjeld mellom anna føring av fråvær, merknader og vurderingar. Her vil det ofte vera lite rom for tilpassing og me må rette oss etter det som vert pålagt frå arbeidsgjevar.

Veg to er PC-en som hjelpemiddel i arbeid og fritid. I utdanninga må me gjera elevane kjent med dei mest brukte systema innan kvart yrke. I tillegg bør elevane få kjennskap til bruken av programvare o.l. av meir generell karakter. Dette er slikt som kan nyttast på tvers av yrkesgrupper og privat/jobb. Her vil det delvis vera opp til skuleeigar og delvis opp til faglærar kva som skal nyttast og i kva omfang. Kompetansen elevane oppnår vil i stor grad vera avhengig av den digitale kompetansen til læraren.

Den tredje vegen er dei digitale hjelpemidla me har som pedagogar. Kva skal/bør/kan me nytte i opplæringa?
Her er alt overlatt til læraren. Mange har skaffa seg ein minimumskompetanse som gjer at dei kjem gjennom undervisninga. Andre let seg fasinere av teknikk og kva som er mogleg og har stadig nye variantar av digitale løysingar i opplæringa.

Eg trur mange lærarar har mykje å lære i bruk av data i undervisninga. Kva egnar seg når? Korleis brukar eg filmsnuttar eg finn på nettet? Korleis vert powerpointen mest effektiv? Korleis nyttar eg innleveringar i digital form? Når og korleis kan eg bruke testar? Kva finn er kvar? Korleis skal eg halde meg til ulike nettstader som presenterar seg som gode hjelparar? Spørsmåla er mange, fleire enn dei eg har rekna opp her, og få, om nokon, har enkle fasitsvar.

Det viktigaste spørsmålet står att
KVA ER DET SOM TENAR ELEVEN BEST?

Eg er redd svaret her vert sterkt farga av læraren sin kompetanse og erfaring i bruk av PC.

Krav ...

til tilsette gjer at dei heller vel sjukemelding. Dette vart presentert i nyheitsendingar på radio i dag tidleg. Minnar om ei historie frå skulestarten hausten 2009. Kontaktlæraren i eit yrkesfag VG2 presiserte over for elevane at dei burde gjera ein innsats og at det både frå skula og bedrifter vart venta at dei viste iniativ og interesse for faget. Dette vart møtt med utsagnet: "Du må ikkje seie slikt. Å høyre at det vert stilt krav gjer oss deprimerte".
Korleis kan skula motivere desse til innsats? Kva slags arbeidstakarar vert det av slike?

Elevsamtalene ...

... nærmar seg. Det er tid for ein meir formell samtale mellom elev og kontaktlærar. Gjennom heile skuleåret er det ein dialog mellom elev og faglærar. Her får eleven kjennskap til korleis læraren vurderar kva eleven kan så langt. Vurderinga skal legge vekt på det eleven kan og kva denne bør arbeide med for å auke kompetansen i faget.
Samtala mellom eleven og kontaktlæraren skal ta for seg alt det andre som vedkjem eleven og den denne personen bør lære seg på vegen mot tilværet som vaksen. Som grunnlag for samtala er forskrift til opplæringslova

§ 3-8. Dialog om anna utvikling
Eleven, lærlingen og lærekandidaten har rett til jamleg dialog med kontaktlæraren eller instruktøren om sin utvikling i lys av opplæringslova § 1-1, generell del og prinsipp for opplæringa i læreplanverket.

Dette er omfattande materiale og stiller store krav til læraren. Denne må kjenne innhaldet i overnemnte dokument og kva kompetanse eleven har. Læraren skal så gi råd om korleis eleven bør arbeide vidare for auka positiv utvikling. Ein god kommunikason med alle andre som er i kontakt med eleven på skule er nødvendig. Er framferda den same overfor kontaktlæraren som overfor faglærar, reinhaldar, vaktmeister, rektor og andre? Korleis er samværet med andre elevar?
Med tanke på romjula sitt store tema, mobbing, bør me kanskje vera ekstra merksame på dette. Korleis kan me oppdage om mobbing foregår i vår klasse? Er all skuld hjå mobbaren? Kan den mobba medverke til endra haldningar og framferd? Korleis fortelje dette til partane i ei mobbesak?
Terminkarakterar etter fyrste termin skal settast og elevsamtaler gjennomførast. Utfordringane står i kø ved starten av det nye året. Dette kjem i tillegg til den vanlege undervisninga og det andre arbeidet ein lærar gjer kvar arbeidsdag.
Og etter dette følgjer samtaler med dei føresette...