Den svake eleven ...

... vert stadig sett i sentrum. Det er mykje snakk om korleis denne skal takast hand om. Sjeldan er det snakk om den sterke eleven. Eleven som ynskjer å lære.

For den som nyttar seg av retten til skuleplass følgjer det med nokre plikter. Desse er det lite snakk om. Mange elevar er ikkje klar over at det finst plikter. Opplæringslova gir elevane plikter. Desse er ofte nærare presisert i ordensreglement for skulen. Eleven skal følgje opplæringa i den form den vert gitt. Dei pliktar å rette seg etter det læraren legg opp til. Sjølvsagt skal dei seie frå om det er noko dei ikkje er nøgde med, men dette skal ikkje gå ut over den planlagt undervisninga. Misnøye må takast opp når tid og stad er rett.

Bråk og uro i klassa krev mykje tid og energi. Dette gir mindre til læring. Slikt slit ikkje berre på læraren. Mange elevar lir også. Dette merkar me når den eine (eller dei 2) elevane ikkje er til stades i undervisninga. Lærings- og klassemiljøet vert betre og med det vert det meir læring.

For alles beste må me gjera klart for elevane at dei har plikter og at brot på desse kan føre til at dei kan få eigne opplegg. Eg trur me må få tilbake meir ro og orden i klasserommet der læraren har autoritet. Autoriteten skal brukast slik at elevane som gruppe får auka læring.

Sosiale nettverk

eller lærande nettverk. Kjært barn har mange namn og kanskje me kan kalle det sosialt og lærande nettverk? Kva om me lagar slike for skulen? Her kan elevar og tilsette få og gi informasjon til alle. Aktuelle saker kan drøftast i forum. Truleg vil elevane finne dette interessant og lett å ta i bruk. Korleis er det med lærarar og andre tilsette? Skal det fungere må minimum elevar og lærarar vera aktive. Deltaking frå andre tilsette vil auke nytteverdien. Jo fleire som deltak jo betre vil det kunne fungere.

Ulempa er at nokre kan oppfatte dette som ein formell veg å melde frå om ting dei ikkje er nøgde med og at informasjonen som er her er den einaste gjeldande. Det vert mange ulike system å halde orden på. LMS, e-post, skolearena, blir.no, MSN, Facebook, Twitter, Flickr, Nettby etc krev alle tid og engasjement. Klarar me å halde orden på alt? Kva med mobbing og anna trakassering med elektroniske media?

Med gode moderatorar burde dette vera verdt å forsøke.

Dokumentasjon ...

... av at undervegsvurdering er utført og at eleven har fått den tilbakemeldingen han har krav på, er eit vilkår i forskrifta til opplæringslova. Kva er god nok dokumentasjon? Er det nok at eg som lærar lagar mitt system og noterar nokre datoar? Kva om "skjemaet" inneheld nokre kommentarar i tillegg? Kan eg bevise noko med dette?
Tenk deg ein situasjon der ein elev hevdar at han har fått mangelfull undervegsvurdering. Eg kjem med nemnte skjema, men kva beviser det? Dette kan jo eg utarbeide for denne eleven når det vert spurt etter.

Skal dokumentasjonen halde mål må den på ein eller annan måte vera signert av begge partar eller gitt eit tidstempel. Kva system kan brukast då? Har me val?

Den gode nettbrukar ...

... veit kvar informasjon kan finnast. Han søkjer i fleire kjelder og er kritisk til den informasjonen han finn. Han er aktivt rundt og leitar etter nyttige sider. Han bygger nettverk som kan nyttast den dagen han treng hjelp. Han bidreg med eigen kunnskap og gjer denne tilgjengeleg for andre gjennom sine nettverk.
Den gode nettbrukar er også kritisk til det han legg ut på nettet. Alt som er publisert mistar ein kontrollen med i det det er publisert. Kven kopierar dette? Kvar vert det lagt ut att? Når vert det lagt ut att? Kva kan leggast ut og korleis skal ein halde seg til personvern og opphavsrett?

Kven skal lære ungdommane til å bli gode nettbrukarar? Føresette? Lærarane? Venner? I den grad skula, ved lærarane, skal bidra: Er kompetansen god nok? Er dette bakt inn i læreplanane eller må dette takast inn gjennom den generelle delen der elevane skal nytte digitale verktøy?

Skulane må ta nettbruk meir på alvor. Kompetansen hjå lærarane må aukast og elevane må få meir læring i å ferdast på nett.

Vurdering ...

... er delt i to. Sluttvurderinga skal syne kva kompetanse eleven har i faget når opplæringa er avslutta. Dette er det eleven kan i dette faget. Innsats, frammøteprosent og iver etter å lære faget, eller motsett, skal ikkje telle med. Dette er greitt. Ein elev med stort fråver og dårleg innstilling til faget vil ofte oppnå ein dårlegare kompetanse enn ein som er flittig. Samstundes kan det vera forhold ved opplæringa som gjer at enkelte elevar har større utbytte av eigenstudiar enn opplæring i samla klasse. Ein framtidig arbeidsgjevar vil i fyrste omgang vete kva kompetanse ein person har i faget. På kva måte personen har oppnådd kompetansen er underordna. Utfordringa for eleven, og kæraren vert då korleis eleven skal få synt denne kompetansen til læraren. Forskrifta til opplæringslova pålegg læraren å legge til rette for at eleven skal få synt dette. Men kor langt skal ein strekke seg og korleis skal eleven kunne syne praktisk kompetanse utanom skulearenaen?

Eleven som er lite tilstades i timane vil også gå glipp av ein vesentleg del av undervegsvurderinga. Dette er den vurderinga læraren skal utøve parallelt med undervisning og annan opplæring. Undervegsvurderinga er todelt ved at den gir ei tilbakemelding om korleis arbeidet er gjort så langt og ei framovermelding om korleis læringa bør leggast opp vidare. For prøver og andre innleveringar kan slik undervegsvurdering gjevast gjennom skriftlege meldingar. Praktiske arbeidsoppgåver er det meir naturleg å kommentere munnleg og etter kvart som arbeidet går framover. Vurderingane skal ha ein lærande effekt. Talkarakteren på prøva som vert krølla saman i sekken er det liten verdi i. Den må følgjast av noko meir. Forskrifta til opplæringslova pålegg eleven å delta i vurderinga av den læringa han er ein del av og den kompetansen dette gir eleven. Ei samtale mellom lærar og elev vil kanskje vera det ideelle, men gir skuledagen rom for dette? Kan tida då elevane arbeider sjølvstendig med fagstoff nyttast til at læraren snakkar med enkeltelevar? Kor lett/vanskeleg er det å få til samtaler under fire auge i ein vanleg undervisningssituasjon? Her er det nok ein del skilnad mellom skulebygningar, elevgrupper, fag og lærarar.

Alle elevar skal no ha vurdering med karakter. Deltatt er ikkje lenger noko alternativ i dokumentasjonen til eleven etter gjenomført opplæring. For elevar som følgjer den vanlege læreplanen er ikkje dette noko problem. Kva med eleven som har eigen opplæringsplan (IOP) der læreplanmåla er sterkt innskrenka? Sett opp mot den fulle læreplanen vil ein kunne oppleve at elevar, sjølv med nær full måloppnåing etter sin IOP, ikkje kan få betre karakter enn 1-2. For nokre elevar er det å møte opp på skulen og delta i ei oppsett opplæring utfordring nok. Å tileigne seg kompetanse i fag i tillegg kan framstå som nær umogleg. Særleg om denne skal vera omfattande. Er det rett at desse skal ha ein talkarakter? Kva hjelp er dette framfor at eleven får delteke? Så kan ein spørje kvifor desse elevane er elevar i vidaregåande opplæring.

Tidlegare var det mange ungdommar som tok seg arbeid etter gjennomført grunnskule. Nokre av desse kom tilbake og tok vidare utdanning medan andre vart i arbeidslivet og vart dugande innan sitt felt utan vidare skulegang. I dag er det ikkje berre ein rett, men nærast ei plikt å gå på vidaregåande skule. Noko av dette kan skuldast at det er avgrensa kva ungdom på 16-17 år kan utføre av arbeid. Ville fleire hatt godt av eit meir aktivt tilbod om opplæring gjennom arbeid? Burde fleire få tilbod om arbeid utan å vera ein del av skulesystemet? Korleis vil dette kunne påverke skuledagen for for dei som er att i skulen?

Sosiale nettverk og spel ...

... får priortet når undervisninga er for dårleg, eller eleven treng ei lita pause. Nå eg i min barn- og ungdom vart lei læraren si framføring gjekk blikket mot vindauga og tankane tok seg ein tur i draumeverda. Kanskje blyanten laga meir eller mindre snodige figurar på papiret. Kor langt eg var borte frå det som foregjekk i undervisninga kunne nok variere. I blant kunne dette vera eit middel til å halde øyra på det læraren fortalde. Andre gonger var det rett og slett eit behov for pause som gjorde at eg (får eg håpe) kom sterkare tilbake etter nokre minutt. Kven har ikkje opplevd dette eller liknande? Er du like merksam på alt det som foregår gjennom ein dag på skule- eller kursbenken?

Kva gjer elevane i dag? Med PC-en på pulten er det lett å klikke seg inn på ulike nettsider og la tankane kvile ved det som skjer der. Dette kan vera alt frå å oppdatere profilen på Facebook, delta i meir eller mindre krevande spel, lese nyheiter eller sende e-post. I klasserommet skjer nok mykje av dette under påskudd av at det vert tatt notatar.
Kva er skilnaden på det som skjer i dag sett opp mot det me var med på for nokre år sidan? I dag er det bruk av PC og kontakt med verda utanom skulen. Tidlegare var det din eigen fanatsiverd som fekk besøk. Men er det nokon skilnad sett opp mot læring? For eleven det gjeld trur eg ikkje det. Under føresetnad av at eleven "kjem tilbake" ganske raskt. Dette kan vera vanskeleg om spelet vert interessant, men MSN-meldinga og Facebookprofilen er det fort å kome vekk frå att.
Er det då noko problem om elevane nyttar PC-en til anna enn aktivitet knytt til faget? Ja, kanskje. Det er ein skilnad på kven andre som vert merksam på at eleven ikkje følgjer med i undervisninga. Tidlegare var dette i beste fall læraren. No er det alle elevane som sit i ein trekant bak eleven. Ein PC-skjerm som stadig er i endring vil trekke til seg blikket frå dei som kan sjå den. Då kan det fort vera fleire som let tankane fare og det er ikkje sikkert at desse er like kjeppe til å kome tilbake som den som starta "flukta".
Kva er det som fører til tankeflukt og endra mål for merksemda? Det er når eg vert sliten eller mistar interessa for det som burde vore i fokus. Som lærar får eg med dette ei utfordring.

NÅR ELEVANE "FORLET" UNDERVISNINGA ER EG KJEDELEG ELLER DÅRLEG I PRESSET PÅ Å HALDE MERKSEMDA PÅ FAG.

Elevar kan ikkje ...

... bruke PC-en effektivt. Mykje av bruken har vore spel og chatting. Dei få dokumenta som er laga, er laga på fellesmaskiner på skula og/eller heime. Dei er i beste fall lagra på minnepinne eller tilfeldig på den maskina som vert brukt. På internett nyttar dei nokre få, faste sider og har hatt liten bruk for favorittmerking. Dette syner seg i stadig leiting etter tidlegare laga dokument og nettsider dei har vore inne på hugsar dei ikkje adressa til. Dei kan ikkje organisere dokument og nettadresser slik at dei finn dei att. Når VG1-elevane får sin eigen PC må dei lærast opp til organisering av denne.

Mange lærarar slit med denne organiseringa sjølve og då er det ikkje å vente at elevane skal klare det. Her må skuleleiinga ta ansvar og sørge for ein felles strategi.

For VG1 elektrofag har eg utarbeidd ein mal for organisering av dokumentmappa på elevane sine PC-ar. Denne er presentert for dei andre lærarane som har klassa. Som kontaktlærar sørga eg for at elevane la opp denne mappestrukturen. Strukturen og innhaldet i fagmappene må den enkelte faglærar ta ansvar for.

Slik er framlegget til organisering av dokument:

Tilsvarande bør favorittsider organiserast i nettlesaren.

Korleis dette kjem til å fungere står att å sjå, men det kan (truleg) ikkje bli verre enn fjorårets leiting. Dette er fyrste steg på vegen til å få ei effektiv nytting av PC-en og den informasjonen som er å finne ute i verden. Dette gjeld både digital informasjon og den kunnskap som enkeltindivida har. Den digitale informasjonen kan alle hente inn når dei får bruk for den. Kunnskap det enkelte individ har er vansklegare å få tak i og innhenting må planleggast. Her kjem bygging av nettverk inn, men det er tema ein anna gong.

IKT i skula

Dagens konferanse om bruk av data i opplæringen i skula var tankevekkande. Alle foredragshaldarane meinte at det er mykje læring i å utvikle nettverk via internett. Spørsmål som dukkar opp i kjølevatnet av dette er:
Bør det me kallar "sosiale nettverk" bytte namn til "lærande nettverk"?
Er mange lærarar skeptiske til elevane sin bruk av PC grunna i eigen usikkerheit?
Kjenner lærarane til korleis blogging, Facebook, Twitter, You tube og andre nettverk kan nyttast til opplæring?
Bør elevane få større fridom til å bruke dei digitale nettverka også i skuletida?
Bør lærarane nytte t.d Facebook og Twitter som alternative læringsarenaer?
Vert prøver og eksamenar tilpassa nye informasjonskanalar?

Kunnskapsløftet fokuserar på kompetanse. Kva er dette? Kompetanse er ei blanding av kunnskap, ferdigheit og haldning. Det er ikkje nok å kunne ein ting. Me må kunne gjera oss nytte av denne kunnskapen på rett tid og måte.